درمان‌های غیرجراحی در موارد خفیف شکستگی گونه | راهنمای کامل و تخصصی
شکستگی استخوان گونه یا «زایگوماتیک» ، یکی از آسیب‌های شایع صورت است که معمولاً در اثر ضربه‌های مستقیم مانند تصادف، زمین‌خوردن یا برخورد در ورزش‌های پربرخورد ایجاد می‌شود. اگرچه بسیاری از شکستگی‌های گونه نیازمند جراحی هستند، اما در موارد خفیف، می‌توان با روش‌های غیرجراحی نتایج بسیار خوبی به دست آورد. در این مقاله به‌صورت جامع، علمی و قابل‌فهم، تمامی درمان‌های غیرجراحی مناسب برای موارد خفیف شکستگی گونه را بررسی می‌کنیم.
شکستگی خفیف گونه چیست؟
شکستگی خفیف گونه زمانی رخ می‌دهد که شکستگی باعث جابه‌جایی قابل‌توجه استخوان نشود و ساختارهای حیاتی مانند چشم، عصب زیرچشمی، سینوس‌ها و عضلات درگیر نشوند. در این حالت، بیمار درد و تورم دارد، اما تغییر شکل واضح صورت یا مشکلات عملکردی جدی مشاهده نمی‌شود. تشخیص دقیق نوع آسیب معمولاً با معاینه فیزیکی و تصویربرداری (به‌خصوص CT Scan) انجام می‌شود.
چه زمانی درمان غیرجراحی انتخاب می‌شود؟
درمان‌های غیرجراحی زمانی مناسب هستند که شرایط زیر برقرار باشد:
- عدم وجود جابه‌جایی استخوان یا جابه‌جایی کمتر از ۲ میلی‌متر
- عدم اختلال در حرکات چشم (دوبینی یا محدودیت حرکت)
- عدم فرورفتگی قابل‌مشاهده در ناحیه گونه
- عدم بی‌حسی گسترده در ناحیه زیر چشم
- عدم درگیری ساختارهای حیاتی مثل کف اوربیت
اهداف درمان غیرجراحی
مداخلات غیرجراحی به‌دنبال موارد زیر هستند:
- کاهش درد و التهاب
- پیشگیری از تغییر شکل صورت
- تسریع روند ترمیم استخوان
- جلوگیری از عوارض طولانی‌مدت مانند افتادگی گونه یا بی‌حسی دائمی
درمان‌های غیرجراحی در شکستگی خفیف گونه
۱. استراحت و محدودیت حرکتی
اولین و مهم‌ترین گام در درمان‌های غیرجراحی، استراحت کافی و جلوگیری از فشار اضافه بر صورت است. بیمار باید از حرکات شدید صورت، جویدن غذاهای سفت، ورزش‌های پربرخورد و فعالیت‌هایی که ممکن است باعث ضربه مجدد شوند پرهیز کند. این اقدامات به تثبیت استخوان و جلوگیری از جابه‌جایی در طول دوره ترمیم کمک می‌کنند.
۲. کمپرس سرد
کمپرس سرد در ۴۸ ساعت اول نقش بسیار مهمی در کاهش التهاب دارد. قرار دادن یخ روی ناحیه آسیب‌دیده:
- تورم را کاهش می‌دهد
- درد را تسکین می‌دهد
- پیشگیری از خون‌مردگی شدید را تسهیل می‌کند
کمپرس هر بار به مدت ۱۵–۲۰ دقیقه و با فاصله چند ساعت انجام می‌شود.
۳. دارو درمانی
در موارد خفیف شکستگی گونه، داروها بخش اساسی درمان هستند. پزشکان معمولاً داروهای زیر را تجویز می‌کنند:
مسکن‌ها
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن و ناپروکسن درد را کاهش داده و به کنترل التهاب کمک می‌کنند. در برخی موارد مسکن‌های قوی‌تر نیز توصیه می‌شود.
آنتی‌بیوتیک‌ها
اگر شکستگی همراه با آسیب بافت نرم باشد یا سینوس‌ها درگیر شده باشند، آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عفونت تجویز می‌شود.
داروهای کاهش‌دهنده التهاب
در مواردی که تورم شدید است، پزشک ممکن است داروهای استروئیدی کوتاه‌مدت توصیه کند.
۴. تغذیه مناسب و دستورات غذایی
در شکستگی‌های خفیف گونه، بیمار باید تا حد امکان از فشار آوردن به عضلات جونده خودداری کند. بنابراین:
- غذاهای نرم مانند سوپ، پوره، ماست و اسموتی‌ها پیشنهاد می‌شود.
- از جویدن غذاهای سفت مانند آجیل، نان خشک و گوشت سفت باید پرهیز شود.
- مصرف پروتئین، روی (Zinc)، ویتامین C و کلسیم برای ترمیم سریع‌تر استخوان ضروری است.
۵. فیزیوتراپی و ماساژ ملایم
در برخی موارد، پزشک برای جلوگیری از سفتی عضلات صورت و بازگشت کامل حرکات، جلسات فیزیوتراپی صورت را پیشنهاد می‌کند. این شامل:
- ماساژ بسیار ملایم
- تمرینات کششی برای عضلات صورت
- درمان‌های گرمایی پس از ۴۸ ساعت اول
۶. پایش مداوم و بررسی‌های دوره‌ای
یکی از نکات مهم در درمان‌های غیرجراحی این است که روند ترمیم باید مرتب بررسی شود. پزشک معمولاً پس از یک تا دو هفته بیمار را دوباره معاینه می‌کند تا مطمئن شود استخوان دچار جابه‌جایی نشده است. در صورت مشاهده هر تغییری، ممکن است نیاز به اصلاح درمان یا حتی جراحی وجود داشته باشد.
۷. استفاده از چسب یا باندهای محافظتی
در مواردی که پوست دچار تورم شدید باشد، استفاده از چسب‌های مخصوص یا بانداژ سبک می‌تواند به کاهش التهاب و تثبیت بافت کمک کند. البته این روش جایگزین جراحی نیست و تنها در شکستگی‌های بسیار خفیف کاربرد دارد.
۸. لیزرهای درمانی کم‌توان (LLLT)
لیزر کم‌توان یکی از مؤثرترین روش‌های کمکی در درمان آسیب‌های عضلانی و استخوانی است. این روش:
- التهاب را کاهش می‌دهد
- گردش خون را بهبود می‌بخشد
- باعث ترمیم سریع‌تر بافت‌ها می‌شود
این درمان کاملاً غیرتهاجمی بوده و به‌صورت سرپایی انجام می‌شود.
مزایای درمان غیرجراحی شکستگی خفیف گونه
- عدم نیاز به بیهوشی یا بستری
- کاهش عوارضی مانند عفونت یا اسکار جراحی
- بازیابی سریع‌تر فعالیت‌های روزمره
- هزینه کمتر نسبت به جراحی
خطرات و محدودیت‌های درمان غیرجراحی
با وجود مزایای زیاد، درمان‌های غیرجراحی محدودیت‌هایی هم دارند:
- اگر شکستگی در ظاهر صورت تغییر ایجاد کرده باشد، درمان غیرجراحی کافی نخواهد بود.
- در برخی بیماران ممکن است جابه‌جایی استخوان در روزهای بعد اتفاق بیفتد.
- در صورت آسیب به عصب زیرچشمی، درمان غیرجراحی معمولاً کارایی کمتری دارد.
علائم خطر که نیاز به جراحی را ضروری می‌کنند
- دوبینی یا اختلال در حرکات چشم
- بی‌حسی شدید و پیشرونده در زیر چشم
- فرورفتگی قابل‌توجه گونه
- جابه‌جایی زیاد استخوان در CT Scan
- مشکلات تنفسی و انسداد سینوس
دوره نقاهت در درمان‌های غیرجراحی
معمولاً ترمیم استخوان گونه در موارد خفیف بین ۳ تا ۶ هفته طول می‌کشد. در این مدت، رعایت کامل توصیه‌ها اهمیت زیادی دارد. اکثر بیماران پس از دو هفته به فعالیت‌های سبک روزمره بازمی‌گردند اما ورزش‌های پربرخورد باید تا بهبودی کامل به تعویق بیفتد.
پیشگیری از عوارض طولانی‌مدت
با رعایت مراقبت‌های ضروری و مراجعه منظم به پزشک، احتمال بروز عوارض به حداقل می‌رسد. مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه عبارت‌اند از:
- پرهیز از دستکاری ناحیه آسیب‌دیده
- استفاده از کمپرس سرد و داروهای تجویزشده
- رعایت رژیم غذایی مناسب
- پرهیز از فعالیت‌هایی که ممکن است به صورت ضربه وارد کنند
جمع‌بندی
درمان‌های غیرجراحی در شکستگی‌های خفیف گونه نقش مهمی در کنترل درد، کاهش التهاب و ترمیم استخوان دارند. این روش‌ها زمانی بیشترین اثربخشی را دارند که شکستگی جابه‌جایی نداشته باشد و ساختارهای حیاتی صورت آسیب ندیده باشند. با رعایت دقیق توصیه‌های پزشکی، تغذیه مناسب، استفاده از روش‌های حمایتی و پیگیری منظم، اکثر بیماران بدون نیاز به جراحی بهبودی کامل پیدا می‌کنند. اگر دچار آسیب صورت شده‌اید، تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمانی صحیح بهترین راه برای جلوگیری از عوارض طولانی‌مدت است.
جهت مشاوره با دکتر شهاب الدین عزیزی بهترین متخصص درمان شکستگی گونه و فک در تهران از طریق لینک تماس با ما اقدام نمایید.
