عوارض آسیب به عصب فک بعد از شکستگی فک | علائم، درمان و پیشگیری
ساختار عصبی فک چیست؟
فک دارای عصب‌های مختلفی است که نقش اساسی در حس و حرکت ایفا می‌کنند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- عصب آلوئولار تحتانی: مسئول حس دندان‌های پایینی، چانه و لب پایین.
- عصب منتال: شاخه‌ای از آلوئولار تحتانی که به چانه و لب پایین می‌رسد.
- عصب فکی: مربوط به نواحی بالاتر از فک تحتانی و ناحیه گونه‌ها و دندان‌های بالایی.
علت آسیب به عصب فک پس از شکستگی
عصب فک ممکن است به دلایل مختلفی در اثر شکستگی آسیب ببیند، از جمله:
- فشار مستقیم استخوان شکسته بر روی مسیر عبور عصب.
- خونریزی یا تورم اطراف عصب.
- آسیب هنگام جراحی بازسازی فک یا کارگذاری پلاک.
- عفونت یا نکروز استخوانی اطراف مسیر عصبی.
علائم آسیب به عصب فک
برخی از رایج‌ترین علائم آسیب به عصب فک پس از شکستگی عبارتند از:
- بی‌حسی در ناحیه چانه و لب پایین
- احساس گزگز یا سوزش
- احساس فشار یا درد شدید
- فلج عضلات مرتبط با فک (در موارد شدید)
- اختلال در گفتار یا غذا خوردن
روش‌های تشخیص آسیب عصب فک
برای تشخیص صحیح آسیب عصبی، پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
- معاینه بالینی و بررسی سطح حس پوست
- تصویربرداری با اشعه ایکس (X-Ray) و سی‌تی‌اسکن (CT Scan)
- الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی (NCV)
درمان آسیب عصب فک بعد از شکستگی
درمان آسیب عصب به شدت آسیب، زمان وقوع، و پاسخ بدن به درمان بستگی دارد. روش‌های درمانی شامل:
1. درمان دارویی
داروهایی مانند گاباپنتین، پره‌گابالین یا ویتامین‌های گروه B ممکن است برای کاهش درد و بهبود عملکرد عصبی تجویز شوند.
2. درمان فیزیوتراپی
فیزیوتراپی تخصصی ممکن است برای تحریک عصب و بهبود جریان خون مؤثر باشد.
3. مداخلات جراحی
در صورت آسیب شدید یا فشار مکانیکی مداوم بر عصب، جراحی برای آزادسازی عصب یا ترمیم آن ممکن است ضروری باشد.
عوارض طولانی‌مدت آسیب عصب فک
در برخی موارد، آسیب عصب فک ممکن است منجر به عوارض دائمی یا بلندمدت شود، از جمله:
- کاهش دائمی حس در ناحیه فک و چانه
- دردهای مزمن و مقاوم به درمان
- کاهش کیفیت زندگی و مشکلات روان‌شناختی
پیشگیری از آسیب عصب فک
برخی اقدامات برای کاهش احتمال آسیب به عصب فک عبارتند از:
- استفاده از تجهیزات ایمنی در ورزش‌ها و فعالیت‌های پرخطر
- درمان فوری شکستگی فک توسط جراح فک و صورت
- جراحی دقیق و استفاده از تصویربرداری هنگام جراحی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر پس از شکستگی فک علائمی مانند بی‌حسی لب، درد تیرکشنده، یا اختلال در حرکت فک مشاهده کردید، فوراً به پزشک متخصص مراجعه نمایید. درمان سریع می‌تواند از بروز آسیب دائمی جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
آسیب به عصب فک پس از شکستگی می‌تواند یکی از عوارض جدی باشد که نیاز به پیگیری دقیق و درمان مناسب دارد. آگاهی از علائم، تشخیص زودهنگام و استفاده از روش‌های نوین درمانی می‌تواند به کاهش اثرات این عارضه کمک شایانی نماید.
