آسیب دیدن عصب بعد از شکستگی فک: علائم، علل و روش‌های درمان
آناتومی عصب فک
عصب آلوئولار تحتانی شاخه‌ای از عصب فکی (V3) است که از عصب سه‌قلو منشعب می‌شود. این عصب وارد کانال استخوان فک پایین می‌شود و مسئول حس در دندان‌های پایینی، لب پایین و چانه است. در صورت شکستگی فک، به‌ویژه در ناحیه خلفی یا کانال عصبی، احتمال آسیب مستقیم یا غیرمستقیم به این عصب وجود دارد.
دلایل آسیب عصبی بعد از شکستگی فک
- فشار ناشی از قطعات شکسته‌ی استخوان بر روی عصب
- تورم و التهاب ناحیه آسیب‌دیده
- جراحی ناموفق یا قرارگیری نادرست پلیت و پیچ‌ها
- هماتوم و خونریزی در اطراف عصب
- عفونت محل شکستگی
علائم آسیب دیدن عصب فک
شدت علائم به میزان و نوع آسیب بستگی دارد. شایع‌ترین علائم شامل:
- بی‌حسی یا کاهش حس در لب پایین، چانه یا دندان‌های فک پایین
- احساس سوزش یا گزگز در ناحیه آسیب‌دیده
- درد مزمن یا تیر کشنده
- مشکل در صحبت کردن یا جویدن
انواع آسیب‌های عصبی
- نوروپراکسی: آسیب خفیف، قابل برگشت طی چند هفته
- آکسونوتمزیس: آسیب متوسط با نیاز به زمان بیشتر برای بهبودی
- نئوروتمز: پارگی کامل عصب که معمولاً نیاز به جراحی دارد
روش‌های تشخیص
- معاینه بالینی و تست‌های حسی
- تصویربرداری با سی‌تی‌اسکن یا MRI
- نوار عصب (EMG یا NCV)
درمان آسیب عصب فک
درمان‌های غیر جراحی
بسیاری از آسیب‌های عصبی خفیف با درمان‌های محافظتی قابل برگشت هستند:
- مصرف داروهای ضد التهاب و ویتامین‌های گروه B
- فیزیوتراپی و تحریک عصب
- پایش علائم به مدت چند هفته تا ماه
درمان‌های جراحی
در مواردی که بهبود مشاهده نشود یا آسیب شدید باشد، مداخلات جراحی لازم است:
- دکامپرشن (کاهش فشار روی عصب)
- ترمیم مستقیم یا پیوند عصب
- برداشتن استخوان یا وسایل فیکساسیون نامناسب
پیشگیری از آسیب عصب در حین درمان فک
- استفاده از تکنیک‌های جراحی دقیق
- تصویربرداری قبل از جراحی برای بررسی موقعیت عصب
- آموزش مناسب برای جراحان فک و صورت
دوران نقاهت و پیگیری
پیگیری منظم با پزشک معالج و انجام تست‌های حسی به بهبود کمک می‌کند. در صورت بروز علائم جدید یا شدیدتر شدن علائم باید سریعاً اقدام به بررسی و درمان کرد.
نتیجه‌گیری
آسیب دیدن عصب بعد از شکستگی فک موضوعی پیچیده اما قابل مدیریت است. تشخیص زودهنگام، انتخاب روش درمانی مناسب و پیگیری مداوم می‌تواند شانس بهبودی را افزایش دهد. اگر دچار چنین مشکلی شده‌اید، حتماً با متخصص فک و صورت مشورت کنید.
