مشکلات تکلم و بلع پس از شکستگی فک
راهنمای جامع بررسی اختلالات گفتار و بلع پس از آسیب‌های فک
مقدمه
شکستگی فک یکی از آسیب‌های شایع در ناحیه سر و صورت است که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر عملکردهای حیاتی مانند تکلم و بلع بگذارد. فک نقش کلیدی در حرکت زبان، لب‌ها و عضلات دهانی دارد، بنابراین هرگونه آسیب به آن می‌تواند به اختلال در این فرآیندها منجر شود.
دلایل اختلال در تکلم و بلع بعد از شکستگی فک
- آسیب به اعصاب فک: شکستگی ممکن است به اعصاب کنترل‌کننده زبان و عضلات فک آسیب برساند.
- جابجایی استخوان‌ها: نامنظمی در محل جوش خوردن استخوان‌ها باعث کاهش هماهنگی بین زبان و فک می‌شود.
- تورم و درد: التهاب بافت‌ها و درد شدید می‌تواند حرکت زبان و عضلات بلع را محدود کند.
- جراحی یا سیم‌کشی فک: محدود شدن حرکت فک پس از جراحی ممکن است باعث کاهش توانایی صحبت کردن و بلعیدن شود.
علائم رایج اختلال تکلم و بلع
بیماران ممکن است با نشانه‌هایی از جمله موارد زیر مواجه شوند:
- تلفظ نامفهوم کلمات یا لکنت
- ناتوانی در بیان حروف خاص مانند «س»، «ش»، «چ»
- سرفه یا خفگی در حین غذا خوردن
- نشت غذا یا مایعات از دهان
- احساس گیر کردن غذا در گلو
تشخیص اختلالات بلع و تکلم
تشخیص دقیق نیازمند همکاری بین تیم‌های پزشکی شامل جراح فک و صورت، متخصص گفتاردرمانی و متخصص گوش و حلق و بینی است. برخی از روش‌های تشخیصی عبارت‌اند از:
- معاینه فیزیکی و بررسی حرکت فک و زبان
- عکسبرداری (پانورامیک، سی‌تی اسکن)
- تست بلع با باریم (VFSS)
- ارزیابی گفتار و تلفظ توسط گفتاردرمانگر
روش‌های درمان و توانبخشی
درمان مشکلات بلع و گفتار پس از شکستگی فک ممکن است شامل اقدامات زیر باشد:
۱. توانبخشی گفتاری (Speech Therapy)
تمرینات تقویتی عضلات زبان و فک، آموزش تلفظ صحیح و تمرین هماهنگی گفتار با تنفس، از جمله روش‌های کاربردی گفتاردرمانی هستند.
۲. فیزیوتراپی فک
حرکات کششی و تقویتی برای بازگرداندن دامنه حرکتی فک به حالت طبیعی انجام می‌شود.
۳. مشاوره تغذیه
تا زمان بهبودی کامل، رژیم غذایی نرم یا مایع توصیه می‌شود تا فشار به عضلات بلع کاهش یابد.
۴. درمان دارویی
داروهای ضد التهاب و مسکن‌ها برای کنترل درد و تورم کاربرد دارند.
پیشگیری از مشکلات گفتار و بلع پس از شکستگی فک
اگرچه برخی مشکلات اجتناب‌ناپذیر هستند، اما رعایت نکات زیر می‌تواند به کاهش عوارض کمک کند:
- مراجعه سریع به پزشک پس از آسیب به فک
- پیروی دقیق از دستورات بعد از جراحی فک
- شروع زودهنگام توانبخشی گفتار و بلع
- مراقبت از سلامت دندان و دهان
نتیجه‌گیری
شکستگی فک می‌تواند عوارض مهمی بر عملکرد گفتار و بلع ایجاد کند، اما با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، می‌توان به بهبودی قابل توجهی دست یافت. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با مشکلات بلع یا گفتار پس از آسیب فک مواجه هستید، توصیه می‌شود هر چه زودتر با یک متخصص فک و صورت یا گفتاردرمانگر مشورت کنید.
