درمان شکستگی گونه؛ علائم، روش‌های تشخیص و بهترین شیوه‌های درمان
شکستگی گونه یا شکستگی استخوان زایگوماتیک یکی از شایع‌ترین انواع شکستگی‌های صورت است که معمولاً در اثر ضربه مستقیم، تصادفات، سقوط از ارتفاع یا آسیب‌های ورزشی رخ می‌دهد. از آنجاکه استخوان گونه نقش مهمی در زیبایی چهره، ساختار صورت، عملکرد بینایی و حتی فرایند جویدن دارد، درمان سریع و اصولی این نوع شکستگی اهمیت زیادی دارد. در این مقاله جامع، به بررسی کامل علائم، روش‌های تشخیص، بهترین روش‌های درمان، مراقبت‌های پس از درمان و زمان بهبود شکستگی گونه می‌پردازیم.
علائم شکستگی گونه
شناخت علائم شکستگی گونه به تشخیص سریع‌تر و انتخاب روش درمانی مناسب کمک می‌کند. برخی از شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- درد شدید در ناحیه گونه و اطراف چشم
- کبودی و ورم صورت
- غیرقرینگی صورت یا فرو رفتگی گونه
- دوبینی یا تاری دید
- اختلال در باز و بسته شدن دهان
- بی‌حسی در اطراف گونه، لب بالا یا دندان‌ها
- خونریزی داخل چشم یا داخل بینی
دلایل شکستگی استخوان گونه
علت‌های مختلفی می‌توانند موجب آسیب‌دیدگی استخوان گونه شوند. رایج‌ترین دلایل عبارتند از:
- تصادفات رانندگی
- درگیری‌های فیزیکی یا ضربه مستقیم
- سقوط از ارتفاع
- حوادث ورزشی مانند بوکس، فوتبال یا دوچرخه‌سواری
- حوادث شغلی یا برخورد با اشیای سنگین
تشخیص شکستگی گونه
برای تشخیص شکستگی گونه، پزشک ابتدا علائم ظاهری را بررسی کرده و سپس از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کند. رایج‌ترین روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر است:
معاینه فیزیکی
پزشک با لمس ناحیه صورت، بررسی تقارن گونه‌ها، وضعیت چشم و دهان و ارزیابی میزان درد، احتمال شکستگی را تشخیص می‌دهد.
تصویربرداری (CT Scan و رادیوگرافی)
سی‌تی اسکن دقیق‌ترین روش برای ارزیابی شکستگی استخوان گونه است. این روش امکان بررسی میزان جابهجایی استخوان، آسیب دیدگی اطراف چشم و سینوس‌ها را فراهم می‌کند. رادیوگرافی نیز در برخی موارد استفاده می‌شود اما دقت کمتری نسبت به CT دارد.
درمان شکستگی گونه
درمان شکستگی گونه به میزان جابهجایی استخوان، شدت علائم و آسیب‌دیدگی سایر بخش‌های صورت بستگی دارد. روش‌های درمانی را می‌توان به دو دسته کلی درمان غیرجراحی و درمان جراحی تقسیم کرد.
۱. درمان غیرجراحی شکستگی گونه
اگر شکستگی خفیف باشد و استخوان‌ها جابهجایی نداشته باشند، معمولاً پزشک از روش‌های غیرجراحی استفاده می‌کند. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- استراحت و پرهیز از فشار: بیمار باید از فشار به گونه، فین شدید یا جویدن غذاهای سفت خودداری کند.
- داروهای ضد درد: برای کنترل درد و التهاب تجویز می‌شود.
- یخ‌درمانی: استفاده از کمپرس سرد برای کاهش ورم موثر است.
- پیگیری منظم: برای اطمینان از عدم جابهجایی استخوان ضروری است.
۲. درمان جراحی شکستگی گونه
در مواردی که شکستگی شدید باشد یا گونه به سمت داخل فرو رفته باشد، جراحی بهترین گزینه است. جراحی شکستگی گونه معمولاً با هدف قرار دادن استخوان در موقعیت اصلی و ثابت نگه‌داشتن آن انجام می‌شود.
انواع روش‌های جراحی شکستگی گونه
- جااندازی بسته (Closed Reduction): در این روش بدون ایجاد برش، استخوان با ابزار مخصوص جابه‌جا می‌شود. این روش برای شکستگی‌های ساده مناسب است.
- جااندازی باز (Open Reduction): زمانی انجام می‌شود که شکستگی پیچیده باشد یا استخوان‌ها به شدت جابه‌جا شده باشند. در این روش از پیچ و پلاک برای ثابت‌سازی استخوان استفاده می‌شود.
- جراحی از طریق برش داخل دهان: یکی از رایج‌ترین روش‌ها که جای زخم ظاهری بر روی پوست باقی نمی‌گذارد.
مزایای جراحی شکستگی گونه
جراحی شکستگی گونه مزایای مهمی دارد که در بهبود ظاهر و عملکرد صورت تأثیر زیادی می‌گذارد:
- بازگشت تقارن و زیبایی چهره
- بهبود عملکرد چشم و جلوگیری از مشکلات بینایی
- رفع بی‌حسی و مشکلات عصبی
- جلوگیری از مشکلات تنفسی در سینوس‌ها
- بهبود کامل عملکرد دهان و دندان
مراقبت‌های بعد از درمان شکستگی گونه
پس از درمان (چه جراحی و چه غیرجراحی)، رعایت مراقبت‌های زیر سرعت بهبود را افزایش می‌دهد:
- استفاده از کمپرس سرد در ۴۸ ساعت اول
- پرهیز از ورزش‌های سنگین حداقل به مدت ۶ هفته
- پرهیز از خوابیدن روی سمتی که شکستگی دارد
- مصرف غذاهای نرم و دوری از غذاهای سفت
- اجتناب از فین کردن یا عطسه شدید
- رعایت بهداشت دهان و دندان
مدت زمان بهبود شکستگی استخوان گونه
معمولاً بین ۳ تا ۶ هفته طول می‌کشد تا استخوان گونه به‌طور کامل جوش بخورد. در صورت جراحی با پلاک و پیچ، روند بهبود سریع‌تر و با ثبات بیشتری انجام می‌شود. کبودی‌ها معمولاً ظرف ۱۰ تا ۱۴ روز از بین می‌روند اما بهبود کامل تورم ممکن است چند هفته زمان ببرد.
عوارض احتمالی شکستگی گونه
اگر شکستگی گونه به‌موقع درمان نشود یا درمان آن به شکل صحیح انجام نگیرد، ممکن است عوارض زیر رخ دهد:
- غیرقرینگی دائمی صورت
- کاهش حس در گونه و لب بالا
- دوبینی یا مشکلات بینایی
- مشکلات تنفسی در سینوس‌ها
- مشکل در جویدن و باز کردن دهان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، مراجعه فوری به پزشک ضروری است:
- کاهش دید یا دوبینی
- بی‌حسی طولانی‌مدت گونه و لب بالا
- درد شدید و ادامه‌دار
- فرو رفتگی یا تغییر شکل واضح گونه
- مشکل در باز کردن دهان
جمع‌بندی
درمان شکستگی گونه اهمیت زیادی در زیبایی و عملکرد صورت دارد. بسته به شدت آسیب، ممکن است درمان به صورت غیرجراحی و یا با جراحی انجام شود. تشخیص به‌موقع، انتخاب روش درمانی مناسب و مراقبت‌های پس از درمان، روند بهبود را سرعت بخشیده و از عوارض احتمالی جلوگیری می‌کند. اگر احساس می‌کنید گونه شما آسیب دیده یا علائم شکستگی دارید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص فک و صورت مراجعه کنید.
