تشخیص شکستگی گونه: راهنمای جامع علائم و روش‌های قطعی
شکستگی گونه یا شکستگی استخوان زیگوماتیک یکی از آسیب‌های رایج در صدمات صورت است که می‌تواند به دلایل مختلفی مانند تصادفات رانندگی، سقوط یا ضربه مستقیم رخ دهد. در این مقاله جامع، به بررسی کامل علائم، روش‌های تشخیص کلینیکی و پاراکلینیکی و اهمیت درمان به موقع شکستگی گونه می‌پردازیم.
چرا تشخیص شکستگی گونه اهمیت دارد؟
استخوان گونه در زیبایی و عملکرد صورت نقش کلیدی دارد. شکستگی این ناحیه می‌تواند نه تنها ظاهر فرد را تغییر دهد، بلکه عملکرد چشم، بینی و حتی حرکت فک را نیز مختل کند. تشخیص دقیق و سریع شکستگی گونه، از بروز عوارض دائمی مانند تغییر شکل صورت، اختلال بینایی یا بی‌حسی دائمی جلوگیری می‌کند.
علل شایع شکستگی گونه
- تصادفات رانندگی
- سقوط از ارتفاع
- ضربه مستقیم در ورزش‌های رزمی یا فوتبال
- نزاع و درگیری فیزیکی
- حوادث شغلی (مانند برخورد با اجسام سنگین)
علائم بالینی شکستگی گونه
تشخیص شکستگی گونه بر اساس مجموعه‌ای از علائم بالینی و یافته‌های تصویربرداری صورت می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
علائم ظاهری
- تورم در ناحیه گونه
- کبودی اطراف چشم و صورت
- غیرقرینگی صورت
- فرو رفتگی یا تغییر شکل استخوان گونه
علائم حسی و عملکردی
- بی‌حسی در ناحیه گونه یا لب بالا
- اختلال در باز و بسته شدن دهان
- درد شدید در لمس ناحیه آسیب‌دیده
- اختلال در بینایی یا دوبینی
روش‌های تشخیص شکستگی گونه
برای تشخیص شکستگی گونه، پزشک از ترکیب معاینه فیزیکی و روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کند. مهم‌ترین روش‌ها عبارتند از:
۱. معاینه فیزیکی
در معاینه، پزشک به دنبال علائمی مانند تورم، کبودی، فرو رفتگی یا حساسیت در استخوان گونه می‌گردد. همچنین وضعیت حرکتی چشم و فک بررسی می‌شود.
۲. رادیوگرافی ساده (X-Ray)
رادیوگرافی ساده اولین روش تصویربرداری است که می‌تواند در بسیاری از موارد شکستگی استخوان گونه را نشان دهد. با این حال، در برخی شکستگی‌های پیچیده ممکن است کافی نباشد.
۳. سی‌تی اسکن (CT Scan)
سی‌تی اسکن دقیق‌ترین روش تشخیص شکستگی گونه است. این روش امکان بررسی سه‌بعدی استخوان‌ها را فراهم کرده و محل و شدت شکستگی را با دقت بالا مشخص می‌کند.
۴. معاینه چشم‌پزشکی
به دلیل نزدیکی استخوان گونه به حفره چشم، بررسی حرکات چشم و احتمال آسیب به بینایی اهمیت زیادی دارد.
تفاوت شکستگی گونه با سایر شکستگی‌های صورت
گاهی شکستگی گونه با شکستگی فک یا بینی اشتباه گرفته می‌شود. تفاوت‌های اصلی عبارتند از:
- شکستگی بینی: بیشتر با خونریزی بینی و تغییر شکل واضح همراه است.
- شکستگی فک: محدودیت شدید در باز و بسته کردن دهان ایجاد می‌کند.
- شکستگی گونه: اغلب با دوبینی، فرو رفتگی و کبودی اطراف چشم همراه است.
عوارض ناشی از عدم تشخیص به موقع
در صورت عدم تشخیص و درمان شکستگی گونه، عوارض زیر ممکن است رخ دهد:
- تغییر دائمی شکل صورت
- کاهش یا از دست دادن حس در گونه و لب
- دوبینی یا اختلالات بینایی دائمی
- مشکلات حرکتی در فک
- عفونت و التهاب مزمن
درمان اولیه شکستگی گونه
پس از تشخیص، نوع درمان بستگی به شدت و محل شکستگی دارد. در موارد خفیف ممکن است درمان دارویی و استراحت کافی باشد، اما در شکستگی‌های شدیدتر جراحی ضرورت دارد.
مراحل درمان
- استفاده از کمپرس سرد در ساعات اولیه
- مصرف داروهای ضد درد و ضد التهاب
- جراحی بازسازی استخوان در موارد شدید
- فیزیوتراپی و پیگیری دوره‌ای برای جلوگیری از عوارض
پیشگیری از شکستگی گونه
- استفاده از کمربند ایمنی در خودرو
- استفاده از کلاه ایمنی در ورزش‌ها و کارهای پرخطر
- اجتناب از نزاع و درگیری فیزیکی
- رعایت اصول ایمنی در محیط کار
جمع‌بندی
تشخیص شکستگی گونه نیازمند دقت و استفاده از روش‌های تصویربرداری پیشرفته است. توجه به علائم اولیه و مراجعه سریع به پزشک متخصص، می‌تواند از بروز عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری کند. در صورت بروز علائمی مانند کبودی شدید، بی‌حسی گونه یا اختلال بینایی، مراجعه فوری به پزشک توصیه می‌شود.
